Zanim kupiłem swojego oryginalnego karta z Action! to przez dobrych parę dni siedziałem i czytałem o wersjach / rewizjach oprogramowania. Szczęście w nieszczęściu – kupując dzisiaj można wszystko wyczytać w sieci, porównać, dopytać ludzi – to z plusów, minusem dość oczywistym jest cena takiego kartu – znalezienie go w cenie poniżej 50 USD za sam kart jest coraz mniej prawdopodobne (pomijając ceny przesyłek do Polski, które nagle robią z takiego zakupu dwukrotność ceny samego kartu).
Odnośnie zewnętrznych cech wyglądu kartu to mamy dwie cechy: rodzaj/kolor obudowy oraz naklejkę na tejże obudowie. Na powyższej reklamie widzimy jak wyglądała wersja pierwsza obudowy. W tej formie wizualnej ukazała się w 1984 roku cała seria oprogramowania sygnowanego przez OSS – Action!, BASIC XL, BASIC XE, MAC/65, Writter’s Tool i chyba C/65.
Jak widać na powyższych zdjęciach – oryginalny kart z początkowej dystrybucji będzie pomarańczowy z żółtą naklejką – obstawiam, że ten po lewej zawierał wcześniejszą wersję – wersje aktualizowane były pozbawiane daty copyrights. Co ciekawe – używane rozwinięcie nazwy firmy brzmiało “OSS Precision Software Tools” – na karcie po lewej widnieje coś innego. Pomijając już babol typograficzny jak rozdzielenie TM od OSS (bo to było de facto znakiem towarowym) wygląda to na jedną z wcześniejszych wersji (to już połączone wnioski z wyglądem pozostałych rzeczy jakie były dostępne na aukcji z tym kartem). Czy ta wersja typografii występowała na innych kartach? Tak, np. na wczesnym karcie z BASIC XL:
Jak wyglądały karty Action! później? OSS przeszedł na mniej krzykliwe, czarne obudowy – pozostawiając charakterystyczną żółtą naklejkę z czarnym nadrukiem.
Kart po prawej pochodzi z okresu, gdy OSS zostało wchłonięte przez ICD, firmę stojącą m.in.za SpartaDOSem – czyli pochodzi z przynajmniej 1988 roku (datując same przejęcie OSS przez ICD). Kart po lewej – z copyrights 1983 na ekranie, copyrights 1984 na tyle naklejki – jest wersją 3.6 – co trochę dowodzi tezy, że zbyt wielu wersji na rynku nie możemy oczekiwać. Karty, które wracały do OSS do “aktualizacji” były prawdopodobnie kasowane, albo powtórnie zapisywane. Ten kart po prawej stronie bardzo mnie kusił, ale skutecznie zmroziła mnie cena, która łącznie z przesyłką wynosiła prawie 200 USD. Czy może on zawierać jakąś nowszą, nie znaną nam dotychczas wersję? Jest na to bardzo mała szansa, ale być może takie marzenie jest potrzebne – ja wybrałem 200 USD w portfelu (a raczej na karcie kredytowej).
Na powyższym zdjęciu mało widać zmianę jaka nastąpiła w logo OSS – przybył tam klucz – wcześniej występujący jako osobny element graficzny i raczej przy okazji nazw produktów a nie logotypu firmy, lepiej będzie to widać na poniższym zdjęciu pokazującym skoroszczyty w których w umieszczano instrukcje:
Ile było wersji zawartości karta z Action! za czasów, kiedy był produkowany i rozwijany? Z tego co czytałem przynajmniej cztery. Użytkownicy na atariage.com wspominają o conajmniej dwóch (3.1 oraz 3.4) będących przed wersją 3.6 czyli nabardziej powszechną, ale będących uaktualnieniami do startowej wersji jaką kupili – początkowo Action! kosztował 99 USD, uaktualnienie karta polegało na odesłaniu go do OSS, zapłaceniu 20 USD – zwrotnie otrzymywało się nowszą wersję.
Jak sprawdzić jaką wersję karta mamy? Sposób najszybszy to wyjście z edytora do monitora (shift-control-M) i wpisanie
? $B000
Monitor Action! wyświetli nam zawartość komórki pamięci $B000 – w moim przypadku (wersja 3.6) było to:
45056, $B000 = 6 $136 54 310
Drugi sposób, w sumie o tyle fajny, że pozwalający zrobić od razu zrzut karta do pliku binarnego – to metoda z użyciem programu napisanego przez znanego polskiego programistę na małe Atari, Kuby Husaka, który Action! użył m.in. do napisania gry “Problemy Jasia”. Kuba napisał program, który sprawdza sumy kontrolne poszczególnych banków (czterech) w jakich zapisany jest cały kod karta Action! – program do zrzucania karta w postaci obrazu dyskietki (.atr) jest dostępny w archiwum atarionline.pl.
Na czym stoimy w tym momencie jeżeli chodzi o wersje Action! które są dostępne? Atariwiki linkuje do wersji 3.7 czyli poprawionej przez Jac!a wersji 3.6. I chyba ją należy uznać za najbardziej aktualną wersję tego języka na małe Atari. W paczce znajdziemy zarówno ostatnią znaną wersję 3.6 jak i poprawioną 3.7 w wersji ROM z przełączanymi bankami jak i ciągłym 16k obrazem, wersje dyskietkowe ze scalonym Runtime (sysall.act) oraz wersję plikową (.xex).